Tôi đi Hà Lan mấy lần, từ Paris lấy tàu Eurostar qua Amsterdam khá nhanh, ba tiếng hơn. Có chuyện cần, đi về trong ngày cũng được nhưng hơi xót túi. Amsterdam có gì hay? So với Paris thì thành phố nhiều xe đạp nhất thế giới này, khác hoàn toàn, có nét đẹp riêng, nhẹ nhàng, nhưng nếu trời u ám, nhất là vào Thu hay Đông, cả ngày ảm đạm, xám xịt, ám tôi buồn đến não nề!
Tôi hay đi dọc con đường với dãy nhà phố 3, 4 tầng đậm nét kiến trúc Hà Lan, cửa sổ cao cao nhìn ra con kênh nho nhỏ, đôi lần tôi bắt gặp chú mèo, ngồi bên cửa sổ, suy tư nhìn ra đường, rồi những cây cầu với lũ xe đạp dựa đầy thành cầu, hay khu đèn đỏ nổi tiếng một thời, giờ đèn tắt màn buông, im lìm. Tôi nhìn những đôi guốc gỗ (klompen) khổng lồ trước mấy cửa hiệu, đôi lúc tò mò ướm thử cho vui.
Tôi nhớ đến ông chủ nhà trọ, lúc phải đưa tôi ra ga vì không có tiền thối, trên đường đi ông nói, lần sau qua, nhớ nhắn trực tiếp cho ông, đừng qua booking, ông sẽ bớt 25-30%. Tôi gọi ông một vài lần, nhưng phòng lại bận, ông giới thiệu nhà bạn, nhưng căn phòng nhà ông vẫn tuyệt vời nhất – nguyên căn tầng hầm, có cửa nhìn ra mặt đường, rộng, đầy đủ tiện nghi và ê hề thực phẩm còn nguyên, chắc do khách ở trước hào phóng để lại.
Quay lại Amsterdam lần này, tôi cốt ý đi thăm vườn hoa tulip nổi tiếng ở đây, Keukenhof, mở cửa đón khách chỉ đúng tám tuần trong năm, từ tháng 3 đến đầu tháng 5. Thời gian còn lại, khu vườn đóng cửa hoàn toàn để chuẩn bị cho mùa hoa năm sau. Đất sẽ bị cày xới lên, hàng triệu củ hoa lại được gieo để kịp khoe sắc vào đúng ngày mở cửa đón khách.
Từ Amsterdam đi tàu đến ga Schiphol airport hay ga Haarlem, sau đó đón xe bus 858 (Keukenhof Express) hay 850, trạm bus ngay trước ga, đến thẳng vườn hoa. Trong ga ở Schiphol hay Haarlem, đều có bán combo gồm vé vào vườn và vé xe bus khứ hồi.
Khách đến Keukenhof rất đông, tốt nhất nên đi sớm – thậm chí đến trước giờ mở cửa! Tôi mua vé online, tới sớm mà đã thấy người người xếp hàng dài trước quầy vé. Thật ra khách xem hoa nhiều nhưng khách thích ngồi nhâm nhi cà phê ăn sáng trong vườn còn nhiều hơn, mấy tiệm trong vườn lúc nào cũng nhộn nhịp.
Tôi đến Keukenhof vào đầu tháng Tư, khi vườn mở cửa chỉ hơn mười ngày, một rừng hoa tulip đủ màu tưng bừng khoe sắc ngay trước cổng. Trong suốt hai tháng liền, luống hoa nào xuống sắc, sẽ được nhà vườn thay ngay, nên lúc nào khách cũng thấy toàn hoa đẹp nhất, nhưng tùy theo thời gian loại hoa nào còn, hoa nào không. Vườn đều có lịch báo trước!
Vườn hoa Keukenhof rộng bao nhiêu? Nói ra ai cũng bất ngờ, 320.000 m², tương đương với gần 45 sân bóng đá đạt chuẩn, nên khách tuy có đông, thường chỉ tập trung tại một vài khu, còn lại vẫn thoáng, nên tha hồ đi khám phá cả ngày! Đi một hồi đôi khi lạc vào chỗ hoa quá nhiều màu sắc, mắt như loạn màu, tôi phải nhắm mắt một hồi cho dịu lại.
Tôi ghé vào nhà trưng bày, mới biết hàng năm có hơn 7 triệu củ hoa được trồng, vườn có hơn 800 loài hoa tulip, có phần giải thích cách lai tạo hoa để cho ra loài mới đẹp hơn, bền hơn. Rất nhiều củ hoa được bán ở vườn, nhìn thấy ham, nhưng trồng cho ra hoa là một câu chuyện khác, tôi lại không có tay trồng!
Khi mặt trời lên cao, là lúc khách đông nhất, nhiều người tới sớm để được ăn sáng, uống cà phê ngắm hoa. Vườn cũng hạn chế lượng khách vào hàng ngày, tránh trường hợp quá đông chen chúc trên những con đường hẹp đầy hoa.
Cách thiết kế vườn hoa cũng lạ, hoa được trồng khắp mọi nơi, ngay cả trong những hốc sát hàng cây cổ thụ, thậm chí những nơi có phần khuất tầm nhìn nhưng ở đó cho khách thăm chút cảm giác riêng tư.
Kế bên Keukenhof là những nông trang trồng hoa của tư nhân, những cánh đồng dài bất tận. Thoạt đầu tôi tưởng nơi đây sẽ cung cấp hoa cho Keukenhof, nhưng không, cánh đồng này chỉ để lấy củ hoa cho xuất khẩu.
Để xuất khẩu củ hoa, người dân chỉ trồng một vài loại hoa được thị trường ưa chuộng. Đến mùa thu hoạch, hàng trăm ngàn luống hoa bị cắt bỏ trong độ nở rộ nhất! Cắt bỏ những bông hoa củ mới phát triển tốt, thế là hoa mới chớm nở đã vội tàn!
Dạo gần đây, ChatGPT nổi lên như một sân chơi mới. Tôi thích thú đặt rất nhiều câu hỏi; phần lớn các câu trả lời đều chính xác, nhưng đôi lúc tôi biết chắc chắn là sai. Hỏi ngược lại thì ChatGPT thú nhận sai và giải thích thêm tại sao!
Khi viết bài này, tôi muốn biết tên các loại hoa tulip. ChatGPT đáp ứng được hết, chưa nói đúng hay sai! Thậm chí còn đề nghị những tên hay hơn! Không biết vài năm hay chục năm nữa anh chàng AI này còn tiến xa như thế nào. Thử xem tên các loại hoa tôi có được từ ChatGPT!
ChatGPT đoán tên hoa ở hình trên là Triumph vì hoa đơn cánh dày, hình trứng hơi nhọn, có màu hồng, tím nhạt hay tím oải hương! ChatGPT cũng cho vài tên khác, phòng hờ nếu sai!?
ChatGPT cho loại hoa trên cũng thuộc nhóm Happy Generation, nhưng lại phân vân với một vài loài khác, như Grand Perfection hay Carnaval de Rio!
ChatGPT một lần nữa lại cân nhắc hai chọn lựa khi được hỏi tên của loại hoa trên – Princess Irene và Banja Luka, sau khi hỏi lại tôi hình được chụp ở đâu thì chắc chắn tên hoa là Banja Luka, vì cho rằng loại này được trồng nhiều tại Keukenhof! Đúng sai không biết nhưng tôi có phần ngạc nhiên trước cách giải thích của trí tuệ nhân tạo này!
Sau cả buổi đi quanh vườn Keukenhof, tôi ra sát cánh đồng hoa, nhìn những luống hoa nở rộ kéo dài bất tận, chợt nhớ chúng sớm bị cắt sạch để giữ củ hoa dưới đất, cho một mùa thu hoạch củ sắp tới.
Và tôi nhớ đến hai chú chó giống Terrier gặp sáng nay trong lúc ngồi nghỉ chân. Một nốt trầm trong ngày ở Kukenhof. Sam và Tess, hai chú chó ngồi yên bên cạnh chủ, dù ai đi sát bên, chúng vẫn bất động, không buồn nhìn theo, hay sủa như thói quen.
Hỏi thăm người chủ, ông nói “Tụi nó mù hết rồi!”, mắt ông thoáng buồn, xong nói tiếp, “Năm nào tôi và vợ đều đưa chúng ra đây chơi, nhưng mấy năm nay chỉ có tụi nó, vợ tôi mất rồi!” Tụi nó không thấy nhưng nghe được âm thanh nhộn nhịp, ngửi được mùi hoa, cảm nhận được không khí quen thuộc hàng năm khi còn bà chủ.
Tôi nhìn ông, dáng người cao lớn nhưng thời gian đã kéo ông như chùng xuống, khắc khổ. Ông hỏi thăm tôi một vài chuyện, tôi trả lời, thỉnh thoảng nhìn Sam và Tess, mắt chúng vẫn long lanh, nhưng ai biết được giờ chúng chỉ thấy một màu đen dù quanh chúng đầy những màu hoa rực rỡ
Le petit renard 